کتاب عاشورا‌شناسی بنا به بیان نویسنده، عهده‌دار هدف‌شناسی از قیام امام‌حسین (ع) است. برپایۀ این پژوهش، هفت نظریه دربارۀ هدف آن حضرت وجود دارد: ۱. امتناع از بیعت (دفاع) ۲. حکومت ـ شهادت ۳. شهادت عرفانی ۴. شهادت تکلیفی ۵. شهادت فدیه‌ای ۶. شهادت سیاسی و ۷. تشکیل حکومت. این اثر در این راستا پژوهشی قابل تقدیر و پر مغز ارائه کرده‌است و محمد اسفندیاری سعی کرده اقتضائات پژوهش را تا حدود زیادی رعایت نماید و بسیار عقلانی به موضوع بنگرد؛ ویژگی‌های پژوهشی و نگاه معاصر و مدرن نویسنده به عقل و تاریخ سبب می‌شود پیشنهاد کنم به جای نام عاشورا‌شناسی عنوان عاشوراپژوهی برای کتاب انتخاب شود. محور اصلی کتاب و اهتمام اصلی نویسنده بر دو نظریۀ معاصر مبنی بر حکومت و شهادت است. نویسنده تعارض میان تاریخ و کلام را حل‌ناشدنی پنداشته‌است در‌حالی‌که می‌توان گفت عاشورا گرچه مسئله‌ای چالش‌برانگیز شده ولی هدف قیام در سطوح مختلفی قابل تبیین است.