دوره 7، شماره 13 و 14 - ( فصلنامه نقد کتاب کلام فلسفه و عرفان 1396 )
جلد 7 شماره 13 و 14 صفحات 57-31 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
انواری سعید. از وضوح منطق جدید تا ابهام شعر سپید. فصلنامه نقد کتاب«کلام، فلسفه و عرفان». 1396; 7 (13 و 14) :31-57
چکیده: (3040 مشاهده)
در این مقاله برآنیم تا سری به کتابخانۀ دکتر ضیاء موحد بزنیم و اگر منطق‌دانان و شاعران بگذارند! به معرفی آثار ایشان بپردازیم. شعر بالا به‌خوبی تضادی ظاهری میان شعر و منطق را نشان می‌دهد و تسکینی است بر حیرتی که در لحظۀ نخست در مواجهۀ با آثار منطقی و ادبی ایشان به انسان دست می‌دهد. گویی این تعجب دور از انتظار نبوده‌است که چرا منطق‌دانی سرشناس شاعر است و چرا شاعری خیال‌پرداز، به سراغ منطق رفته‌است؟ در مقدمۀ یکی از دفترهای شعر ایشان با عنوان نردبانی در بیابان، مطلبی از پل والری آمده‌است که می‌تواند پاسخی به این سؤال باشد:
«اگر منطق‌دان هرگز نتواند جز منطق‌دان باشد، نه منطق‌دان می‌شود و نه می‌تواند بشود؛ و اگر شاعر هرگز جز شاعر نباشد، بی‌کمترین امید به توانایی در اندیشۀ انتزاعی، هیچ اثر شاعرانه‌ای از خود به‌جا نخواهد گذاشت. من صمیمانه اعتقاد دارم که اگر کسی نتواند به‌جز زندگی خود زندگی‌های دیگری را زیست کند، زندگی خود را هم نمی‌تواند زیست کند».
عنوان برخی از مقاله‌های ایشان نیز بیان‌گر استفادۀ متقابل فلسفه و ادبیات از یکدیگر است. مقاله‌هایی همچون:
ـ «برای اعتلای نقد ادبی باید تفکر فلسفی را جدی بگیریم» (مصاحبه)؛
ـ «فیلسوفان مدیون بصیرت‌های شاعرانه هستند» (مصاحبه)؛
ـ «صدق و شعر» (مقاله)؛
ـ «نوع و فرد در ادبیات و فلسفه: از افلاطون تا بِکِت» (مقاله)؛
ـ «سهم فلسفۀ معاصر در نقد ادبی» (مقاله).
شعر در منطق یکی از صناعات خمس است و در تعریف آن گفته می‌شود که آن‌چه در شعر منطقی اهمیت دارد تنها ویژگی خیال‌انگیزبودن آن است و نه موزون و مقفابودن آن. شاید همین مطلب تبیینی برای پیوند میان شعر سپید و منطق در آثار دکتر ضیاء موحد باشد. نکتۀ جالب توجه دیگر در زمینۀ آثار و فعالیت‌های ایشان، توجه به حیطه‌های نو در هر دو زمینه است. در زمینۀ منطق از طلایه‌داران منطق جدید و در زمینۀ شعر از پیشگامان شعر نو و سپید هستند. در زمینه‌هایی نیز اولین اثر به فارسی توسط ایشان نوشته شد‌ه‌است. مانند:
ـ منطق موجهات (تألیف)؛
ـ شرطی‌های خلاف واقع؛
معرفی برخی از شاعران همچون امیلی دیکنسون و سیلویا پلات.
«اگر منطق‌دان هرگز نتواند جز منطق‌دان باشد، نه منطق‌دان می‌شود و نه می‌تواند بشود؛ و اگر شاعر هرگز جز شاعر نباشد، بی‌کمترین امید به توانایی در اندیشۀ انتزاعی، هیچ اثر شاعرانه‌ای از خود به‌جا نخواهد گذاشت. من صمیمانه اعتقاد دارم که اگر کسی نتواند به‌جز زندگی خود زندگی‌های دیگری را زیست کند، زندگی خود را هم نمی‌تواند زیست کند».
عنوان برخی از مقاله‌های ایشان نیز بیان‌گر استفادۀ متقابل فلسفه و ادبیات از یکدیگر است. مقاله‌هایی همچون:
ـ «برای اعتلای نقد ادبی باید تفکر فلسفی را جدی بگیریم» (مصاحبه)؛
ـ «فیلسوفان مدیون بصیرت‌های شاعرانه هستند» (مصاحبه)؛
ـ «صدق و شعر» (مقاله)؛
ـ «نوع و فرد در ادبیات و فلسفه: از افلاطون تا بِکِت» (مقاله)؛
ـ «سهم فلسفۀ معاصر در نقد ادبی» (مقاله).
شعر در منطق یکی از صناعات خمس است و در تعریف آن گفته می‌شود که آن‌چه در شعر منطقی اهمیت دارد تنها ویژگی خیال‌انگیزبودن آن است و نه موزون و مقفابودن آن. شاید همین مطلب تبیینی برای پیوند میان شعر سپید و منطق در آثار دکتر ضیاء موحد باشد. نکتۀ جالب توجه دیگر در زمینۀ آثار و فعالیت‌های ایشان، توجه به حیطه‌های نو در هر دو زمینه است. در زمینۀ منطق از طلایه‌داران منطق جدید و در زمینۀ شعر از پیشگامان شعر نو و سپید هستند. در زمینه‌هایی نیز اولین اثر به فارسی توسط ایشان نوشته شد‌ه‌است. مانند:
ـ منطق موجهات (تألیف)؛
ـ شرطی‌های خلاف واقع؛
معرفی برخی از شاعران همچون امیلی دیکنسون و سیلویا پلات.
نوع مطالعه: نقد و بررسی |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1396/10/25 | پذیرش: 1396/10/25 | انتشار: 1396/10/25
دریافت: 1396/10/25 | پذیرش: 1396/10/25 | انتشار: 1396/10/25
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |